Protected: Szkoła Pielęgniarstwa
Zabytkowy budynek przy ul. Mariańskiej 1, z zachowanymi dekoracjami sztukatorskimi na elewacjach i ozdobnymi kratami, mieścił w latach 1940-42 działającą w getcie żydowską Szkołę Pielęgniarstwa. Szkoła powstała w 1923 r. przy Szpitalu Starozakonnych na Czystem (ul. Kasprzaka). Podczas okupacji była jedyną legalnie istniejącą żydowską uczelnią w Warszawie. Po zamknięciu bram getta przez krótki czas funkcjonowała jeszcze przy szpitalu, po aryjskiej stronie.
Read MoreProtected: Kościół pw. Wszystkich Świętych
Od utworzenia getta jesienią 1940 r. przez prawie dwa lata świątynia znajdowała się na terenie dzielnicy żydowskiej. Ówczesny proboszcz - ksiądz prałat Marceli Godlewski - zaangażował się w ratowanie Żydów, choć przed wojną był zadeklarowanym antysemitą. Pomagał mu wikary - ksiądz Antoni Czarnecki. Księża wydawali fałszywe metryki chrztu, a Żydom katolikom udzielali schronienia w plebanii. Mieszkał tu m.in. światowej sławy lekarz bakteriolog i serolog Ludwik Hirszfeld, który przyjął chrzest. W getcie organizował walkę z epidemią tyfusu. Potem uciekł wraz z rodziną na stronę aryjską. Pomoc Żydom kontynuowana była nawet po zmniejszeniu obszaru getta w sierpniu 1942 r., gdy kościół znalazł się daleko poza jego granicami.
Read MoreProtected: Pomnik Janusza Korczaka
Obok okrągłej fontanny w parku Świętokrzyskim w 2006 r. odsłonięto pomnik Janusza Korczaka. W tym rejonie - w nieistniejącym dziś domu Towarzystwa Pracowników Handlowych przy ul. Śliskiej 9 - miał swoją ostatnią siedzibę prowadzony przez Korczaka sierociniec. Budynek ten stał mniej więcej tu, gdzie obecnie jest wejście do Teatru Lalka w PKiN-ie. Dom Sierot przeniósł się do niego 21 października 1941 r. z poprzedniej siedziby przy ul. Chłodnej 33, która po zmianie granic getta znalazła się poza murami. 6 sierpnia następnego roku Janusz Korczak wraz z małymi podopiecznymi i personelem wyszedł stąd na Umschlagplatz, gdzie wsiadł do pociągu odjeżdżającego do obozu zagłady w Treblince. Pomnik autorstwa Zbigniewa Wilmy i Bohdana Chmielewskiego przedstawia Starego Doktora z sześciorgiem dzieci.
Read MoreProtected: Dom Szpilmana
Między Pałacem Kultury a ul. Świętokrzyską znajduje się dziś park zwany Świętokrzyskim. Podczas okupacji teren ten był wypełniony kamienicami. W jednym z domów przy przebiegających tędy wówczas ulicy Śliskiej mieszkał z rodzicami i rodzeństwem Władysław Szpilman. Przed wojną pianista pracował w radiu, mającym siedzibę zaledwie parę kroków stąd - przy ul. Zielnej (teraz w tym miejscu jest kwartał pl. Defilad). Trzypokojowe mieszkanie z kuchnią kupił w pobliżu rozgłośni, by mieć blisko do studia. Na rok przed wybuchem wojny sprowadził tu swoją rodzinę z Sosnowca. Po utworzeniu dzielnicy żydowskiej kamienica z mieszkaniem Szpilmanów znalazła się w tzw. małym getcie. Rodzina mieszkała tu aż do jego likwidacji w sierpniu 1942 r.
Read MoreProtected: Południowa granica getta
O tym, jak daleko na południe biegły granice getta w czasach jego największego zasięgu, czyli w pierwszym roku po zamknięciu 15 listopada 1940 r., można się przekonać przy wejściu do Centrum Sztuki "Studio" (Pałac Kultury i Nauki, pl. Defilad 1). Na bocznej ścianie od strony placu Defilad umieszczono metalową tablicę z planem getta oraz drugą z pleksi, z informacją, że tutaj znajdował się południowo-wschodni narożnik stworzonej przez Niemców żydowskiej dzielnicy. Tak naprawdę narożnik ten był w połowie odległości miedzy pałacem a ul. Marszałkowską, zaś w miejscu tablicy przechodziła południowa granica getta. Wtedy był to gęsto zabudowany teren i mur kluczył między posesjami, na których potem powstał Pałac Kultury. W październiku 1941 r. granicę tę przesunięto nieznacznie na północ - od ej pory biegła prostą linią wzdłuż ul. Siennej. Tak było aż do likwidacji południowej części getta (tzw. małego getta) w sierpniu 1942 r. takie tablice jak na Pałacu Kultury pojawią się w 21 miejscach wzdłuż pierwotnych granic żydowskiej dzielnicy. Przedsięwzięcie finansuję władze Warszawy.
Read MoreProtected: Adria
W budynku z posągami lwów na froncie bawił się elegancki światek przedwojennej Warszawy. Parter i podziemie zajmował gastronomiczno-rozrywkowy kombinat Adria. O organizowanych w tym miejscu imprezach do dziś krążą legendy.
Read MoreProtected: Prudential
Rok 1935 Warszawa witała z ukończonym już wieżowcem Towarzystwa Ubezpieczeń "Prudential" przy pl. Napoleona, róg ul. Świętokrzyskiej. Mierzący 66 metrów drapacz chmur o 16 piętrach był najwyższym budynkiem nie tylko w stolicy, ale też w Polsce. W Europie ustępował tylko sięgającemu 87 m. gmachowi Torengebou w Antwerpii.
Read MoreProtected: Plac Powstańców Warszawy
Plac Napoleona, dzisiejszy pl. Powstańców Warszawy, w połowie lat 30 wyglądał zupełnie inaczej niż teraz. Na zdjęciach z tamtego czasu widać tętniącą życiem wielkomiejską przestrzeń, zawsze pełną zmierzających w różne strony ludzi. Nie czują już wprawdzie słodkiej woni czekolady docierającej tu wcześniej z podwórka kamienicy Wedla przy ul. Szpitalnej (istniejący tam zakład w końcu lat 20. przeniósł produkcję do nowej fabryki na Kamionku), ale pl. Napoleona miał też inne walory. Jego wnętrze zajmowała bujna zieleń. Na zadbanych skwerach otoczonych niskimi kutymi z żelaza parkanami rosły dziesiątki drzew. W cieniu ich rozłożystych koron można się było schronić przed słońcem w upalne dni.
Read More